نحوه نوشتن طرح درس

طرح درس یا برنامه ریزی درسی در واقع فعالیت های آموزشی معلم و اندیشه های او هست که توسط معلم نوشته شده است که به ساعت شروع کلاس و پایان تدریس، حضور و غیاب و مهم ترین بخش که به یادگیری مربوط است نوشته شده است. با تیم یادگیری برتر همراه باشید که طرح درس و انواع طرح درس را بررسی کنیم.

طرح درس

• در سال های اخیر اداره کلاس یکی از مهم ترین مباحثی هست که آموزش پرورش بهش توجه کرده که طرح درس در واقع به معلم کمک می کند که کلاس را از نظر شروع و پایان کلاس کنترل کند.
• و معلم با نوشتن طرح درس خود می تواند به کار های یکسال آینده خود نظم بدهد.
• و معلم می تواند مباحث تدریس رو با تمرکز بیشتری آموزش بدهد،پس تمام جزئیاتی که داخل یک سال برای آموزش و تدریس روی برگه نگارش می کنیم،طرح درس نام دارد.
• طرح درس در سال های اخیر مورد توجه مدیران مدرسه قرار گرفته است که بتوانند با خواندن طرح درس هر معلم در جرئیات تدریس معلم قرار بگیرند.
• نگارش طرح درس دارای یه سری قوانین خاصی بوده که در اینجا به شما معرفی میکنیم.

طرح درس نویسی

انواع طرح درس:

طرح درس انواع های مختلفی دارد که در اینجا مهم ترین ها را برای شما توضیح می دهیم.

نوشتن طرح درس: 

خب حالا میخواهیم اینجا نفاوت انواع طرح درس را برای شما توضیح بدهیم و کارایی طرح درس، معایب و فواید طرح درس را هم بدانیم و برای شما نمونه طرح درس هم بگذاریم که یاد بگیرید.

1_طرح درس روزانه چیست؟

طرح درس یک روش سازماندهی شده است که در آن دروس و مباحث مختلف در طول روز و در جلسات جداگانه تدریس می‌شوند.

در این روش، هر درس به صورت جداگانه در یک جلسه مشخص تدریس می‌شود و مدت زمان تعیین شده و محدودی برای هر جلسه در نظر گرفته می‌شود. این روش در برخی مدارس، دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طرح درس روزانه به معلم کمک میکند که جلسه خود را کنترل کند و بداند که در جلسه باید چه فعالیت هایی رو انجام بدهد.

فعالیت هایی مانند حضور غیاب، ارزیابی، پیش نیاز های درس، مفاهیم اصلی دروس،ارزشیابی کلاس( آیا دانش آموزان درس رو متوجه شده اند؟) و پیش نیاز های جلسه بعد را به دانش آموزان بگوبند.

طرح درس به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که هر روز به یک موضوع خاص و تدریس شده تمرکز کنند. در این روش، زمان محدود هر جلسه، معلمان را مجبور می‌کند تا مطالب را به صورت مختصر و مفید ارائه کنند و دانش‌آموزان را در جذب مطالب و تمرکز بهتر یاری کنند.

در طرح درس روزانه، معمولاً مطالب یک درس در یک جلسه تدریس می‌شود و سپس در جلسه‌های بعدی موضوعات جدیدی معرفی می‌شوند.

اگرچه طرح درس روزانه در برنامه‌ریزی دروس و تدریس در طول روز از تنوع و پوشش مفاهیم بیشتری بهره می‌برد، اما برای یادگیری عمیق و تثبیت مطالب، اغلب نیاز به تمرین‌های تکراری و بازبینی مفاهیم در خارج از کلاس درس وجود دارد.

2_طرح درس ماهیانه چیست؟

در طرح درس ماهیانه اهداف کوتاه مدت مد نظر معلم هست که می خواهد چه فعالیت هایی را برای تدریس و ارزشیابی ماهیانه انجام بدهد.

تدریس ماهیانه یک روش آموزشی است که در آن مطالب درسی به صورت پیوسته و متناوب در طول ماه به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. در این روش، به جای تدریس یک درس در یک جلسه، مفاهیم و دروس به صورت مداوم و تدریجی در طول ماه به دانش‌آموزان ارائه می‌شود.

طرح درس ماهیانه به معلمان این امکان را می‌دهد که مطالب را به صورت مرحله به مرحله و در طول زمان تدریس کنند.

با شروع از مفاهیم پایه و سپس افزودن مفاهیم پیچیده‌تر، دانش‌آموزان درک بهتری از مطالب داشته و به تدریج به سطوح پیشرفته‌تر می‌رسند. این روش باعث می‌شود دانش‌آموزان به طور متوسط و پیوسته در حال یادگیری باشند و از اتلاف زمان جلوگیری شود.

تدریس ماهیانه می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا درک بهتری از مفاهیم پایه را بدست آورند، زیرا در این روش مفاهیم مرتبط با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند,

و تدریجاً پیچیدگی دروس افزایش می‌یابد. با این روش، دانش‌آموزان می‌توانند مفاهیم پایه را بهبود دهند و به تدریج بر روی اصول و مبانی قوی‌تری ساخته شوند.

برای دریافت امتیاز در مصاحبه شما می توانید دوره روخوانی و روان خوانی قرآن را از ما دریافت کنید جهت ثبتنام کلیک کنید.

3_طرح درس سالیانه چیست؟

در این روش برنامه‌ریزی، معلم قبل از شروع سال تحصیلی، درباره کتابی که قرار است تدریس کند، پرسش‌هایی در ذهن خود مطرح می‌کند که پاسخ‌های آنها را در قالب طرح درس کلی یا طرح سالانه تدوین می‌کند. برخی از این پرسش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

در این مرحله معلم باید اهداف کلی،جزئی را مشخص کند. برای برنامه‌ریزی طرح درس یک سال تحصیلی یا سه دوره سه‌ماهه، می‌توان با محاسبه تعداد هفته‌ها، روزها و ساعت‌هایی که در طول سال تحصیلی برای تدریس درس مورد نظر در نظر گرفته شده است،

طرح درس را تنظیم کرد. این محاسبات بر اساس تقویم سالیانه انجام می‌شود. برای مثال، اگر برای طرح درس ریاضی در کلاس چهارم ابتدایی:

هدف اصلی معلم در طرح درس سالانه تدریس کل کتاب و برنامه ریزی کتاب برای فعالیت هایی هست که در طول سال می خواهد انجام بدهد.

و مهم ترین بخش در طرح درس سالیانه پیشبینی این هست. که در طول سال چند کلاس دارد و با احتمال دادن (تعطیلات رسمی) و (تعطیلات احتمالی) را در نظر بگیرد و سپس معلم با در نظر گرفتن این موارد طرح درس سالیانه را بنویسد.

4_طرح درس برای نیم سال تحصیلی: 

در این طرح درس هدف در واقع تدریس نصف کلاس است برای ارزیابی دانش آموزان در نیم سال تحصیلی است. نیم سال تحصیلی به دو قسمت تقسیم می شود نیم سال تحصیلی دی ماه و نیم سال تحصیلی خرداد ماه.

5_طرح درس هفتگی: 

معلم برای هر هفته طبق طرح درس هفتگی جلو می رود ولی برای ابزار هایی که در طول هفته در داخل کلاس نیاز دارد را از قبل باید آماده کند که در کلاس ارائه کند و ارزشیابی هفتگی هم دارد.

پکیج مصاحبه دانشگاه فرهنگیان

6_طرح درس برای هر فصل کتاب:

معلم برای هر فصل طبق اون برنامه ریزی می کند  و در پایان هر فصل بهتر است ارزشیابی دانش آموزان را داشته باشیم و پیش نیاز های فصل بعد را توضیح بدهیم.

7_طرح درس دانشگاهی:

طرح درس دانشگاهی به معنای طراحی و تدوین یک واحد درس یا درس در سطح دانشگاه است. این طرح درس شامل تعیین هدف‌ها، محتوا، روش‌های آموزش و ارزشیابی است.

هدف اصلی از طراحی این درس، ارائه یک برنامه درسی جامع و جامعه‌محور است که با استفاده از استانداردهای آموزش عالی و نیازهای دانشجویان و صنعت، تدوین می‌شود.

جهت آغاز، ابتدا باید هدف‌های درس به صورت واضح و دقیق تعیین گردد.

این هدف‌ها باید با توجه به موضوع درس و نیازهای دانشجویان و صنعت مشخص شوند و باید قابل اندازه‌گیری و ارزیابی باشند. همچنین، هدف‌ها باید به عنوان مرکز توجه اصلی در طراحی محتوا و روش‌های آموزش به‌کار گرفته شوند.

در مرحله بعدی، لازم است محتوای طرح درس به طور جامع و جامعه‌محور تدوین گردد.

این مراحل شامل تعیین مباحث اصلی، زیر مباحث و منابع آموزشی مناسب است. در این مرحله، تأکید بر ارتباط محتوا با نیازهای دانشجویان و صنعت بسیار مهم و ضروری است.

 روش نوشتن طرح درس:  

برای نوشتن طرح درس باید اهداف،مخاطبان(دانش آموزان را از نظر سطح دانش یشناسیم)،محتوای آمورشی را بشناسیم.

۱. تعیین اهداف: هدف و مقصود اصلی آموزش را مشخص کنید. باید به دقت و با توجه به نیازهای آموزشی مخاطبان، هدف آموزشی را تعیین نمایید.

۲. تدقیق در مخاطبان: مخاطبان هدف خود را دقیقاً شناسایی کنید. فاکتورهایی مانند سن، سطح دانش، تجربه قبلی و نیازهای آموزشی آنان را مورد بررسی قرار دهید. این موارد به شما کمک می‌کنند روش‌ها و راهبردهای مناسبی را در طراحی طرح درس انتخاب کنید.

۳. انتخاب محتوا: محتواهای آموزشی را با دقت انتخاب کنید تا بهترین روش برای دست‌یابی به هدف آموزشی انتخاب شود. در این مرحله می‌توانید از منابع متنوعی مانند کتاب‌ها، منابع آنلاین، ویدئوها و نمونه‌ها استفاده کنید.

نوشتن طرح درس، مانند هر کار دیگری، نیازمند رعایت اصول و مراحلی است. برای نگارش یک طرح درس مؤثر، باید این مراحل را با دقت و به همراه اهداف مشخصی دنبال کرد. از طریق طرح درس، همه مراحل و فعالیت‌های لازم برای درس را باید با جزئیات در نظر گرفت. قبل از شروع به نگارش طرح درس، موارد زیر را به یاد داشته باشید و در نوشتن طرح درس از آنها بهره‌برداری کنید:

چگونه طرح درس بنویسیم:

کار های که قبل از نوشتن طرح درس و چگونه نوشتن طرح درس باید انجام بدهیم.

1. روش های تدریس را مشخص کنیم
2. وسایل کمک آموزشی
3. زمان بندی هر مرحله

مرحله اول نوشتن طرح درس:

1. نوشتن مشخصات کلی:(نام درس-اسم مدرسه و…پایین تر کامل تر توضیح دادیم.)
2. مشخص کردن اهداف کلی
3. مشخص کردن اهداف جزئی

پس از نوشتن این مراحل به یاددهی و یادگیری دانش آموزان وارد می شویم که شامل مراحل زیر می شود :

1. مقدمه (مرحله مقدماتی ورود به کلاس )
2. مرور مباحث قبلی
3. انجام ارزشیابی تشخیصی:(در این مرحله، ارزیابی شناختی دانش‌آموزان دربارهٔ مبحث جدید به منظور شروع و ادامهٔ درس با این اطلاعات، انجام می‌شود.)
4. ایجاد انگیزه (آماده سازی):(آماده‌سازی، فعالیتی است که معلم با استفاده از آن، سعی می‌کند ارتباط معناداری بین تجربیات قبلی و انتظارات و نیازهای دانش‌آموزان با هدف‌های آموزشی کلاس ایجاد کند. قبل از ارائه مطلب اصلی به دانش‌آموزان، معلم باید توانایی جذب توجه و تمرکز ذهن و حواس آنها را به منظور یادگیری درس جدید فراهم کند. هدف کلی آماده‌سازی، به ایجاد علاقه، انگیزه و کنجکاوی در دانش‌آموزان برای یادگیری مطلب جدید می‌پردازد و از طریق تمرکز بخشی از حواس فراگیران و معرفی ضمنی و غیرمستقیم موضوع درس، این هدف را تحقق می‌دهد.)
5. بیان عنوان و هدف های رفتاری
6. ارائه ی درس:(این مرحله، به‌عنوان مهمترین مرحله، نیازمند پیوستگی لازم با آماده‌سازی (ایجاد انگیزه و استفاده از تجربیات قبلی دانش‌آموزان) است. مراحل ارائه درس باید منسجم و یکپارچه باشند و با منظمی طراحی شوند، تا فرایند یاددهی و یادگیری به بهترین شکل ممکن انجام گیرد. همچنین، در این مرحله، معلمان باید به فنون و روش‌های تدریس اشاره کرده و از آن‌ها استفاده کنند.)
7. مرور و جمع بندی
8. ارزشیابی پایانی

نحوه نوشتن طرح درس روزانه ابتدایی:

معلمان برای نوشتن طرح درس روزانه ابتدایی اول باید به کتابی که میخواهند تدریس کنند مراجعه کنند سپس در نوشتن طرح درس باید مشخصات زیر را رعایت کنند که شامل:

1. نام و نام خانوادگی معلم
2. اسم مدرسه
3. نام درس {درسی ک میخواهد تدریس کند را انتخاب می کند}
4. تاریخ و روز هفنه
5. ساعت کلاس(زمان)
6. حضور و غیاب
7. وسایل تدریس
8. ارزشیابی آغازین کلاس

مرحله دوم مشخص کردن نوع تدریس است.سپس اهداف طرح درسی مهم است که در پایین به شما توضیح میدهیم و مثال هم میزنیم.

برای انجام ضمن خدمت فرهنگیان کلیک کنید

نمونه ای برای طرح درس روزانه

نکته مهم:صرفاً این نمونه طرح درس برای آشنایی بیشتر شما عزیزان طراحی شده است و تیم یادگیری برتر هیچگونه مسئولیتی در قبال استفاده آن ندارد.

طرح درس سالیانه را چه جوری بنویسیم؟

طرح درس ابتدایی:

طرح درس ابتدایی به معنای درس‌هایی است که به دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی یا ابتدای تحصیلات ارائه می‌شود. این مقطع تحصیلی شامل کودکان در سنین ابتدایی و ابتدای دوره تحصیلی است که معمولاً برای سنین 6 تا 11 یا 12 سالگی تعیین می‌شود.

طرح درس ابتدایی شامل بخش‌های است. که این بخش‌ها عبارتند از:

1. عنوان و موضوع درس: معرفی موضوع و عنوان درس که باید با اهداف آموزشی و نیازهای دانش‌آموزان هم‌خوانی داشته باشد.
2. هدف‌های درس: شرح دقیق هدف‌هایی که از این درس در ذهن دارید. این هدف‌ها باید قابل اندازه‌گیری و ارزیابی باشند.
3. محتوا: شامل مباحث و مطالبی است که باید در این درس به دانش‌آموزان آموزش داده شود.
4. روش‌ها و استراتژی‌های تدریس: توضیح در مورد روش‌ها، استراتژی‌ها و ابزارهایی که برای انتقال محتوا و تسهیل فرآیند یادگیری استفاده می‌شود.
5. فعالیت‌ها و تمرین‌ها: تعیین فعالیت‌ها و تمرین‌هایی که دانش‌آموزان باید انجام دهند تا هدف‌های درس را به دست آورند.
6. ارزیابی: روش‌ها و ابزارهایی برای ارزیابی پیشرفت دانش‌آموزان و اندازه‌گیری رسیدن به هدف‌های آموزشی.
7. منابع و منابع آموزشی: معرفی منابع مورد استفاده در این درس، از جمله کتاب‌ها، نرم‌افزارها، تصاویر و منابع آنلاین.
8. زمان‌بندی: برنامه‌ریزی زمانی برای انجام هر فعالیت و تسلط بر مطالب درس.

موضوعات درسی در  طرح درس ابتدایی شامل موارد زیر هستند:

1. زبان و ادبیات: این شاخه شامل خواندن، نوشتن، املاء، داستان‌ها و شعرها می‌شود.
2. ریاضیات: اعداد، جمع و تفریق، ضرب و تقسیم، هندسه ساده و مفاهیم اولیه آمار و احتمالات.
3. علوم: این شاخه شامل مباحثی مانند علوم طبیعی (زیست‌شناسی، فیزیک و شیمی) و علوم اجتماعی (جغرافیا، تاریخ و اقتصاد) است.
4. هنرها و فنون: شامل موسیقی، نقاشی، دست‌کاری و سایر انواع هنرها و فعالیت‌های خلاقانه است.
5. تربیت بدنی: تمرینات و بازی‌های ورزشی برای بهبود سلامتی و رشد جسمی دانش‌آموزان.
6. زبان خارجی: در برخی سیستم‌های آموزشی، در این مقطع زبان خارجی همچون انگلیسی نیز به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود.

3 اهداف مهم طرح درس:

1_کلی

در اهداف کلی آشنایی نحوه تدریس معلم است و تدریس درس است.

2_جزئی

اما در رفتار جزئی مهم این هست که دانش آموز متوجه تدریس بشود و مفهوم درس را درک کند.

3_رفتاری

ولی در رفتاری مهم این است که درس را در رفتار دانش آموز مشاهده کنیم و به اصطلاح دانش آموز بتواند درس را توضیح بدهد و برای آن مثال بزند.

اهمیت و فواید طرح درس:

1. طرح درس در واقع به معلم و فعالیت هایش نظم میدهد و معلم و دانش آموزان را در ریل قطاری قرار میدهد که تا روز آخر گیج نشوند ودر مسیرشان موفق بشوند.
2. از فواید طرح درس میتوان گفت تعداد جلسه های که هست رو میتوان پیش بینی کرد ک نسبت به جلسه و تعطیلی های احتمالی کتاب رو تقسیم بندی کرد.
3.  معلم میتواند با ارائه طرح درس خود را برای جلسات آماده بکند و ابزار آموزش را برای جلسات تهیه کند.
4.  معلم میتواند مشکلات احتمالی برای هر یک از جلسات را پیش بینی کرد.
5.  طرح درس چون با نظم اصول نوشته میشود باعث میشود عوامل اصلی تدریس در نظر گرفته شود و فراموش نشود.
6.  طرح درس باعث می شود اعتماد به نفس معلم بیشتر بشود و برای نو معلمان معیاری می شود که اهداف درسی را جابه جا یا فراموش نکنند.
7.  طرح درس باعث می شود ارزشیابی دانش آموزان به طور دقیق انجام بشود و ارزشیابی خود معلم توسط بازرسان آسان تر شود.

معایب طرح درس:

•  از مهم ترین مشکلات طرح درس ‌میتوان به درست اجرا نکردن برنامه اشاره کرد که اگه معلم برای این مشکل تدبیری اندیشه نکند کل برنامه به مشکل میخورد.
• برای مثال تعطیلات احتمالی(آلودگی هوا)پس برای نوشتن طرح درس باید کلاس های جبرانی و تعطیلات احتمالی را در نظر بگیرد که در صورت مشکل بتواند کلاس را مدیریت بکند.
• در طول درس ممکن است تکرار سوالات و تکرار مطالب قرار بگیرد که میتوان با یه برنامه ریزی دقیق تر آن را کنترل کرد که از سوالی های تکراری و مطالب تکراری جلوگیری کرد.

برای یاد گرفتن متن توصیفی کارنامه کلیک کنید.

 روش تدریس:

روش آموزش و تدریس معلم باید خلاقانه و به روز باشد که برای دانش آموزان و خود معلم جذاب باشد که کلاس ها خسته کننده و کسل نباشد.

معلم برای تدریس هر بخش باید از ابزار های آموزشی جدید و به روز استفاده کنند که در کلاس تعاون و همکاری دانش آموزان هم مشاهده شود.

در این مرحله معلم روش های تدریس خود را در طرح درس و به دانش اموزان در جلسه اول به صورت کلی و جزئی توضیح میدهد مانند پرسش و پاسخ هفتگی و ماهانه امتحان میان ترم و بحث گروهی و..

لازم به ذکر هست طرح درس نه تنها ملحق به مدرسه است بلکه اساتید دانشگاه هم میتواند از طرح درس برای تدریس در دانشگاه مورد استفاده قرار بدهند.

ارزشیابی تشخیصی: 

معلم قبل از شروع درس جدید باید از دانش آموزان خود مطمئن باشد که کامل یاد گرفته باشند و کلاس را بعد از اینکه ارزیابی کرد و در صورت نبودن هیچ مشکلی درس جدید را شروع کند.

ارزشیابی تکوینی:

در این مرحله معلم جدا از پرسش در مورد درس جدید در مورد مشکلات تدریس و آموزش درس های قبلی را ارزیابی می کند و درس جدید را طبق گفته دانش آموزان تدریس می کند.

ارزشیابی تکوینی به معنای ارزشیابی در همه مراحل تدوین برنامه طرح درسی است.

این نوع ارزشیابی در طول فرایند تهیه برنامه درسی باید مورد توجه قرار گیرد و هیچگاه نباید آن را فراموش کرد. همچنین، پس از پایان تدریس، معلم باید از نتیجه کار خود و میزان آموخته‌های دانش‌آموزانش ارزیابی به عمل آورد.

در ارزشیابی تکوینی، ارزیابی در هر مرحله از طراحی و تدوین برنامه آموزشی صورت می‌گیرد. این شامل ارزیابی اهداف درس، محتوا، روش‌های آموزش و ارزشیابی است. هدف اصلی از این نوع ارزشیابی، بهبود مستمر برنامه آموزشی و اطمینان از کیفیت آموزش است.

ارزشیابی تکوینی در میان فعالیت‌های تکمیلی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. این شامل فعالیت‌هایی می‌شود که بهبود و پیشرفت در فرآیند یادگیری و آموزش را تسهیل می‌کند.

به عنوان مثال، مشاهده دفترهای تمرین به منظور شناسایی و رفع اشکال‌های موجود، جمع‌آوری پاسخ‌های دانش آموزان در مورد سوالاتی که در کلاس مطرح می‌شود.

ثبت اشتباهات دانش آموزان در دفتر جبرانی و توجه به رفتارهایی که نشانه علاقه یا عدم علاقه دانش آموزان نسبت به درس می‌باشد.

ارائه درس:

در این مرحله معلم با استفاده از تمامی امکانات آموزشی و امکانات مدرسه و با شیوه تدریس خود درس را ارائه میکند و در این مرحله معلم می تواند با انواع تکالیف آموزشی تدریس خود را کامل کند.

ارزشیابی معلم:

• مدیران مدرسه اول سال با گرفتن طرح درس از معلمان هم میتوانند از برنامه های معلمان مدرسه خود آگاه بشن و هم میتوانند با چشمان باز معلم مدرسه خود را انتخاب بکنند.
•  معلمان با ارائه یک طرح درس خوب در اول سال به مدیر مدرسه می توان هم اعتماد مدیر و اولیا را به دست آورند و معلم هم می تواند با ارائه تدریس خود هم امتیاز کافی به دست آورد و همچنین در رتبه بندی معلمان امتیاز خوبی به دست آورد.